Co studiować, żeby nie żałować? 5 pytań, które warto sobie zadać przed wyborem kierunku

🎯Nie musisz wiedzieć od razu

Wybór kierunku studiów to jedna z pierwszych decyzji, która stawia młodego człowieka w roli osoby odpowiedzialnej za własną przyszłość. W wielu miejscach – w szkole, mediach, rozmowach z dorosłymi – często słyszymy, że to kluczowy moment, który „zadecyduje o całym życiu”.

I nic dziwnego, że ta presja potrafi sparaliżować. Zwłaszcza kogoś, kto dopiero wchodzi w dorosłość i wciąż jest w procesie odkrywania siebie.

Tymczasem psychologia rozwoju mówi jasno: tożsamość zawodowa nie pojawia się z dnia na dzień. Ona się buduje. Krok po kroku. Przez testowanie, zmianę zdania, próby i błędy.

Erik Erikson – klasyk psychologii rozwojowej – opisał ten etap jako konflikt „tożsamość kontra rozproszenie ról”. Między 17. a 20. rokiem życia to naturalne, że młodzi zadają sobie pytania:

👉 Kim jestem?
👉 Co mnie ciekawi?
👉 Jaką rolę chcę pełnić w społeczeństwie?

Ten wątek rozwinął James Marcia, wprowadzając cztery stany tożsamości: osiągniętą, przejętą, rozproszoną i moratoryjną. I to właśnie tożsamość moratoryjna – czyli etap aktywnego szukania bez jeszcze podjętej decyzji – jest najzdrowszą bazą do wyboru studiów. Bo eksploracja bez presji to nie brak zdecydowania. To dojrzewanie w praktyce.  Dlatego warto zdjąć z tego wyboru ciężar „egzaminu z dorosłości”. To nie musi być decyzja na całe życie. To po prostu jeden z kroków – który możesz później zmieniać, rozwijać, dopasowywać do siebie.

W tym artykule nie będzie gotowych recept. Nie znajdziesz tu rankingu „najlepszych kierunków” ani prognoz, w jakim zawodzie zarobisz najwięcej.

Zamiast tego – podzielę się 5 pytaniami, które warto sobie zadać, zanim podejmiesz decyzję. Takimi, które pomogą Ci się zatrzymać, spojrzeć w głąb siebie i odkryć kierunek, który ma sens – na teraz, nie „na zawsze”.  Bo dobre decyzje nie biorą się z presji. Biorą się z uważności.

❓ Pytanie 1: Co mnie naprawdę interesuje, gdy nikt mnie nie ocenia?

Zanim zaczniesz analizować kierunki studiów, prognozy rynku pracy i „co się opłaca” – zatrzymaj się na chwilę. I zadaj sobie jedno, bardzo ważne pytanie:

Co mnie tak naprawdę ciekawi, kiedy nikt nie patrzy mi na ręce?

Bo to właśnie motywacja wewnętrzna – czyli ta, która wypływa z ciekawości, radości i poczucia sensu – daje najwięcej satysfakcji i najczęściej prowadzi do decyzji, które są trwałe i spójne z nami.

Psychologowie Edward Deci i Richard Ryan (twórcy Self-Determination Theory) pokazują, że to właśnie taka motywacja – a nie presja, prestiż czy oczekiwania innych – buduje zaangażowanie i daje energię do działania na dłuższą metę.

Spróbuj więc spojrzeć na siebie bez filtrów.

👉 Co lubisz robić „po godzinach”?
👉 O czym potrafisz czytać bez końca, nawet jeśli nie trzeba?
👉 W jakich momentach „znikasz” i zapominasz o czasie?

To nie muszą być wielkie rzeczy. Czasem wystarczy zauważyć, że odruchowo oglądasz dokumenty o historii, szukasz wywiadów z psychologami albo analizujesz, jak działa jakiś algorytm. Ciekawość to najlepszy kompas – tylko trzeba się nauczyć ją zauważać.

Może pomoże Ci prosty eksperyment:

Przez kilka dni prowadź krótki dziennik i zapisuj sobie:
🔹 Co dzisiaj mnie zaciekawiło?
🔹 Jakie tematy przewijały się w moich rozmowach?
🔹 Czego szukałem w internecie, gdy nikt niczego ode mnie nie oczekiwał?

To nie jest ćwiczenie z planowania kariery. To ćwiczenie z poznawania siebie. Bo dobry wybór nie zaczyna się od pytania: „co będzie przyszłościowe?” Zaczyna się od pytania: „co jest moje?”

❓ Pytanie 2: Jakie mam mocne strony i naturalne predyspozycje?

W szkole uczymy się rozpoznawać „co nam wychodzi” – ale często tylko w kontekście ocen, przedmiotów i egzaminów. Tymczasem kluczowe pytanie przy wyborze studiów brzmi: co robię z lekkością, co daje mi satysfakcję, co przychodzi mi naturalnie, nawet jeśli nie ma z tego piątki na świadectwie?

Psychologia pozytywna – zwłaszcza koncepcja mocnych stron charakteru VIA (Values in Action) – podkreśla, że rozwój powinien opierać się na tym, co w nas dobre i silne. VIA wyróżnia 24 mocne strony charakteru, które każdy z nas ma, ale w różnym stopniu. Ciekawość, kreatywność, przekazywanie wiedzy, krytyczne myślenie czy wytrwałość – to przykłady zasobów, które możesz wykorzystać nie tylko w pracy, ale i przy wyborze kierunku studiów.

Równie ważne jest to, czy wierzysz, że dasz radę. Albert Bandura nazywał to „poczuciem własnej skuteczności” i udowodnił, że ta wiara ma kluczowe znaczenie dla działania, zaangażowania i pokonywania trudności. Bo nawet najlepszy plan nie zadziała, jeśli nie będziesz wierzyć, że jesteś w stanie go zrealizować.

👉 Wskazówka: zamiast pytać „czego nauczyciel ode mnie oczekuje?”, spróbuj zapisać sobie:
„Co ja robię z łatwością?”,
„Co przychodzi mi tak naturalnie, że nawet tego nie zauważam?”,
„W czym ludzie proszą mnie o pomoc?”

Odpowiedzi mogą być lepszym drogowskazem niż świadectwo z czerwonym paskiem.

🧭 Nie musisz zgadywać. Możesz to sprawdzić.
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie zasoby masz w sobie już teraz – zamiast się domyślać, możesz to sprawdzić. Darmowy test VIA pomoże Ci odkryć, jakie cechy i predyspozycje dominują w Twoim działaniu. To świetny punkt wyjścia do refleksji nad wyborem studiów – ale też cenne wsparcie przy budowaniu CV czy przygotowaniu do rozmów o staż lub praktyki.

🔍 Darmowy test VIA – poznaj swoje mocne strony
Chcesz lepiej poznać swoje naturalne predyspozycje? Skorzystaj z darmowego testu VIA:

📌 Test VIA
👉 VIA Character Strengths Survey

📝 Instrukcja:

1. Kliknij w link powyżej.
2. Załóż darmowe konto (potrzebny e-mail).
3. Wypełnij test – zajmuje ok. 15 minut.
4. Otrzymasz ranking swoich 24 mocnych stron – od tych najbardziej dominujących po te słabiej wyrażone.

Wyniki warto zapisać – mogą pomóc Ci nie tylko przy wyborze kierunku, ale i przy budowaniu CV czy przygotowaniu do rozmów o staże i praktyki.

❓ Pytanie 3: W jakim środowisku chcę działać?

Kiedy myślimy o studiach czy przyszłej pracy, najczęściej skupiamy się na tym, jak się będzie nazywał zawód. Ale prawda jest taka, że nawet idealnie dobrany kierunek nie da Ci satysfakcji, jeśli codzienna rzeczywistość tej pracy będzie kompletnie nie Twoja. Dlatego warto zadać sobie pytanie:

👉 W jakim środowisku czuję się naprawdę dobrze?

Czy potrzebujesz ludzi i współpracy, czy może najlepiej działasz w ciszy i skupieniu? Czy napędza Cię działanie i konkret, czy raczej kreatywność i swoboda w myśleniu? Psycholog John L. Holland stworzył prosty i bardzo przydatny model, który opisuje 6 typów środowisk zawodowych – i co ciekawe, każdy z nas w jakimś z nich „naturalnie” czuje się najlepiej:

• Realistyczne – lubisz konkret, narzędzia, fizyczne działania, praktyczne zadania
• Badawcze – kręci Cię analiza, rozkładanie rzeczy na czynniki, szukanie odpowiedzi
• Artystyczne – potrzebujesz swobody, ekspresji, twórczego działania
• Społeczne – chcesz wspierać innych, pomagać, edukować
• Przedsiębiorcze – lubisz organizować, inicjować, przewodzić
• Konwencjonalne – dobrze się czujesz, gdy jest porządek, schemat, struktura
   

Nie chodzi o to, żeby pasować idealnie do jednego. Warto wiedzieć, co Ci służy – a co może Cię męczyć, nawet jeśli „na papierze” wszystko wygląda dobrze.

📌 Małe ćwiczenie dla Ciebie:

Usiądź z kartką albo notatnikiem w telefonie i zapisz:

🔹 W jakim środowisku czuję się najbardziej naturalnie?
🔹 Czy wolę działać solo, czy z innymi?
🔹 Lubię mieć jasne instrukcje czy swobodę twórczą?
🔹 Co mnie nakręca, a co wyczerpuje – nawet jeśli dobrze mi idzie?

Bo czasem to właśnie nie sam kierunek, ale sposób, w jaki będziesz w nim działać, robi największą różnicę.

🧪 Chcesz sprawdzić to konkretniej?

Możesz skorzystać z darmowego testu Hollanda – prostego narzędzia, które pomoże Ci zobaczyć, w jakim środowisku możesz rozwinąć skrzydła. Nie zgaduj – sprawdź i zobacz, co może być dla Ciebie najbardziej „Twoje”.

👉 Kwestionariusz Hollanda

❓ Pytanie 4: Jakie wartości chcę realizować przez pracę?

Wybór kierunku studiów to nie tylko decyzja, co będziesz studiować – ale też jakim człowiekiem chcesz być w pracy. To pierwszy krok w stronę życia zawodowego, które – jeśli dobrze je zaplanujesz – może być nie tylko opłacalne, ale i spójne z tym, co naprawdę dla Ciebie ważne.

Psycholog Shalom H. Schwartz mówi o wartościach jako o wewnętrznym kompasie. To one kierują naszymi decyzjami – często nawet wtedy, gdy nie zdajemy sobie z tego sprawy. Do tych wartości należą m.in. niezależność, bezpieczeństwo, twórczość, prestiż, pomaganie innym, równość, przygoda, porządek. Gdy to, co robimy na co dzień, jest z nimi zgodne, rośnie szansa, że będziemy działać z zaangażowaniem – i czuć w tym sens. Z kolei praca, która kompletnie ignoruje nasze wartości, nawet jeśli daje stabilność i dobrą pensję... z czasem zaczyna męczyć. Nie od razu. Ale po jakimś czasie pojawia się frustracja, spadek energii i pytanie: „Po co ja to właściwie robię?” Dlatego zanim zaczniesz dopasowywać się do oczekiwań rynku – zatrzymaj się i zapytaj:

👉 Co chcę dawać światu?
👉 Co daje mi poczucie sensu – takie naprawdę moje, nie pod czyjąś definicję sukcesu?

📌 Małe ćwiczenie:

Weź kartkę, telefon albo notatnik online i wypisz 5 wartości, które są dla Ciebie naprawdę ważne. Takie, które chcesz realizować w przyszłej pracy – niekoniecznie „od razu po studiach”, ale w dłuższej perspektywie. A potem przyjrzyj się kierunkom, które bierzesz pod uwagę.

👉 Z jakimi wartościami kojarzy Ci się dana dziedzina?
👉 Czy rozwijając się w tym kierunku, będziesz mieć przestrzeń na to, co dla Ciebie ważne – np. pomaganie innym, niezależność, twórczość, działanie w konkretach?
👉 Czy wyobrażasz sobie, że to ścieżka, która będzie spójna z Tobą – nie tylko na poziomie wiedzy, ale i wartości?

To niby małe pytania, ale mogą uchronić Cię przed sytuacją, w której wybierasz „dobry kierunek” – tylko nie swój.

❓ Pytanie 5: Czego chcę się dowiedzieć o sobie dzięki studiom?

Zazwyczaj, gdy myślimy o studiach, pojawia się myśl: „To początek mojej kariery”.  I czasem tak właśnie jest – ale nie musi. Studia nie muszą być etapem pod tytułem "etat 2.0" – z presją, tabelką na sukces i oczekiwaniem, że wszystko już powinno być jasne. Coraz więcej psychologów mówi dziś o tzw. fazie eksploracyjnej – czyli takim momencie, w którym młody dorosły może testować różne scenariusze, środowiska i role, zanim podejmie większe, długoterminowe zobowiązania zawodowe. To nie czas na bycie „gotowym na wszystko”. To czas na sprawdzanie, próbowanie i uczenie się siebie w działaniu.

James Marcia – ten sam, który pisał o statusach tożsamości – podkreśla, że to właśnie eksploracja połączona z wolnością wyboru daje najlepsze warunki do dojrzewania. I że nie chodzi tylko o spełnianie cudzych oczekiwań. Chodzi o to, żeby ta droga naprawdę miała sens – dla Ciebie.

Zamiast więc pytać:

👉 „Jaki kierunek się najbardziej opłaca?”

lepiej zapytać:

🔹 „Czego chcę się dowiedzieć o sobie przez te kilka najbliższych lat?”
🔹 „Jakie role chcę przetestować – lidera? badacza? twórcy? organizatora?”
🔹 „W jakim środowisku chcę się sprawdzić?”

Studia mogą być Twoim laboratorium doświadczeń. Nie muszą od razu prowadzić do konkretnego tytułu na wizytówce. To może być czas, w którym pozwolisz sobie zmieniać zdanie, próbować, popełniać błędy – i na tej bazie budować siebie. Bo wybór kierunku to nie wyrok. To punkt startu, nie końcowa metka. A najcenniejsze, co możesz z tego czasu wynieść, to nie tylko dyplom – ale lepsze rozumienie siebie.

🔚 Podsumowanie: To nie musi być wybór „na zawsze”

Często słyszymy, że wybór kierunku studiów to decyzja na całe życie. Że trzeba „trafić od razu”, najlepiej bez pomyłek, bo potem nie będzie już odwrotu.
Ale prawda jest inna – i dużo bardziej łagodna. Z psychologicznego punktu widzenia to dopiero początek drogi, a nie jej koniec. We współczesnym świecie pracy ludzie zmieniają zawody, przekwalifikowują się, uczą od nowa – i to nie raz, ale czasem kilka razy w życiu. I to jest okej.

Najważniejsze nie jest to, żeby trafić w dziesiątkę już na starcie. Ważniejsze jest, żeby ten pierwszy wybór był wystarczająco dobry, żeby dał Ci przestrzeń do poznawania siebie. Bo rozwój to nie sprint. To bardziej spacer z mapą, którą rysujesz w trakcie.

Nie musisz dziś znać odpowiedzi na wszystkie pytania. Ale warto się przy nich choć na chwilę zatrzymać – i zobaczyć, co się w Tobie odezwie.

✨ Potrzebujesz spokojnej rozmowy o przyszłości?

Wybór kierunku studiów to ważny krok – ale nie musisz podejmować go w pojedynkę. Jeśli chcesz spojrzeć na swoją sytuację szerzej, przegadać wątpliwości z kimś, kto zna realia rynku pracy, procesy rekrutacyjne i wie, jak zadawać dobre, ale nieoceniające pytania – zapraszam Cię na bezpłatną konsultację online.

To będzie po prostu spokojna rozmowa. Bez presji, bez gotowych scenariuszy. Za to z przestrzenią na Twoje pytania i potrzeby.

👤 Od ponad 8 lat zajmuję się HR-em i rozwojem ludzi.Przeprowadziłem ponad 1400 rozmów rekrutacyjnych i zatrudniłem ponad 350 osób – od studentów po menedżerów.Z perspektywy tych doświadczeń widzę jedno:🎯 Ci, którzy zaczynają budować swoją karierę świadomie – już na studiach – zyskują ogromną przewagę.

Pomagam młodym dorosłym w:
✅ planowaniu ścieżki zawodowej zgodnej z ich wartościami i mocnymi stronami
✅ tworzeniu CV i profilu LinkedIn
✅ przygotowaniu do rozmów rekrutacyjnych i staży

👉 Jeśli czujesz, że to dobry moment, żeby się zatrzymać i zaplanować kolejny krok – zapraszam Cię na bezpłatną konsultację. 
15 minut konkretnej rozmowy online, bez zobowiązań – po prostu wsparcie.

📍 Zapisz się na darmową konsultację, kliknij przycisk poniżej już teraz!

Lub zostaw kontakt poniżej, a ja się odezwę!

Do usłyszenia!
Daniel Siatkowski | GrowthSphere
📧 daniel.siatkowski@growthsphere.pl
🌐 www.growthsphere.pl

Masz pytania dotyczące swojej ścieżki zawodowej?

Chcesz się upewnić, który pakiet będzie dla Ciebie najlepszy? A może masz inną sytuację, o której chcesz porozmawiać?

Zostaw swoje dane – odezwę się i wspólnie znajdziemy rozwiązanie.

Informacje kontaktowe:

daniel.siatkowski.training@gmail.com
+48 505 262 500

Pomagam odnaleźć ścieżkę zawodową – od wyboru studiów po zmianę branży. Z empatią, konkretem i planem działania. Online, bez presji.